ปัญจมหาวิโลกนะ แปลว่า ข้อตรวจสอบที่สำคัญ หรือ การตรวจดูอันยิ่งใหญ่ ๕ อย่าง หมายถึงสิ่งที่พระโพธิสัตว์ทรงพิจารณา ก่อนที่จะตัดสินพระทัย รับอาราธนาของเทพยดาทั้งหลาย ว่าจะจุติจากสวรรค์ชั้นดุสิต ไปบังเกิดในพระชาติสุดท้ายที่จะตรัสรู้ เป็นพระพุทธเจ้า มี ๕ อย่างคือ
๑. กาล ทรงเลือกอายุกาลของมนุษย์ ต้องไม่สั้นกว่าร้อยปี และต้องไม่ยาวเกินแสนปี กอายุมนุษย์ขึ้นลงตามกระแสสังขาร บางยุคอายุ ๘ หมื่นปี ๔ หมื่นปี ๒ หมื่นปี พระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบันทรงเลือกอายุมนุษย์ ๑๐๐ ปี เพื่อให้เห็นความไม่เที่ยงของสังขาร ได้ไวขึ้น
เหตุที่พระพุทธเจ้าไม่ตรัสรู้บนสวรรค์ เพราะเทวดาไม่เห็นทุกข์มีแต่สุข อายุยืนยาวนาน จะไม่เห็นอริยสัจ การตรัสรู้ธรรมและแสดงธรรมได้ผลดีมากในเมืองมนุษย์
๒. ทวีป ทรงเลือกชมพูทวีป ซึ่งแปลว่า “ทวีปแห่งต้นหว้า” เพราะมีต้นหว้าขึ้นมากในดินแดนแห่งนี้ แผ่นดินชมพูทวีปในยุคนั้นกว้างใหญ่ไพศาลกว่าประเทศอินเดียในปัจจุปันมาก มีดินแดนกินประเทศอื่นในปัจจุบันอีก ๖ ประเทศ คือ ปากีสถาน บังกลาเทศ เนปาล ภูฏาน สิขิม และบางส่วนของอัฟกานิสถาน (แคว้นกัมโพชะ ในมหาชนบท ๑๖ ปัจจุบันอยู่ในอัฟกานิสถาน)
เหตุที่เลือก เพราะชมพูทวีปรุ่งเรืองที่สุด มีนักปราชญ์ผู้มีปัญญาค้นหาทางพ้นทุกข์มาเกิดมากที่สุดในยุคนั้น และเป็นธรรมเนียมของพระพุทธเจ้าทั้งหลายที่ต้องมาอุบัติในชมพูทวีป
๓. ประเทศ ทรงเลือกมัชฌิมประเทศ ชมพูทวีปแบ่งเป็น ๒ เขตคือ
๓.๑ มัชณิมประเทศ (เขตปริมณฑล) เป็นถิ่นกลางที่ตั้งแห่งนครใหญ่ ๆ มีความเจริญรุ่งเรือง มีเศรษฐกิจดี มีประชากรหนาแน่น เป็นศูนย์กลางแห่งการค้าขาย เป็นที่อยู่ของนักปราชญ์ผู้มีความรู้ เป็นที่รวมของการศึกษาและศิลปวิทยาการ
๓.๒ ปัจจันตประเทศ (เขตต่างจังหวัด) เป็นถิ่นที่ยังไม่เจริญ เป็นที่ตั้งถิ่นฐานของคนพื้นเมืองดั้งเดิม รูปร่างเล็ก ผิวดำ จมูกแบน เป็นพวกเชื้อสายดราวิเดียน หรือพวกทมิฬในปัจจุบัน
รออ่านตอนต่อไปนะคะ
แม่ชี ทศพร วชิระบำเพ็ญ